
- Ինչ սպառնալիք էին Հայաստանի համար ներկայացնում Պարթևական թագավորությունն ու հանրապետական Հռոմը
Երկուսն էլ ձգտում էին այնպես անել, որ իրենց նպատակներին ծառայեցնեն Մեծ Հայքի իրադարձությունը:
- Ինչու հռոմեացի զորավար Լուկուլլոսը չշտապեց հարձակվել Հայաստանի վրա, երբ Միհրդատ Եվպատորը պարտվելով Լուկուլլոսին, փախավ Հայաստան
Որովհետև նա պատրաստվում էր նախ ավարտել Պոնտոսի նվաճումը և ամրապնդվել այնտեղ:
- Ինչու հայկական զորքերը պարտվեցին Տիգրանակերտի ճակատամարտում և ինչպես կարողացան հաղթել Արածանիի ճակատամարտում:
Հռոմեացիները օգտվելով Տիգրանի արած սխալից հաղթեցին ճակատամարտում: Լուկուլլոսը նախապես կարողացել էր շրջանցել հայկական բանակը ու ուժեր էր կուտակել: Թիկունքից անակնկալ հարձակում էր արել, որի պատճառով հայկական զորքը կորուստներ ունեցավ:
Տիգրանակերտի կորստից հետո Տիգրանը և Միհրդատը Ք. ա. 69-ից 68 թվականների ձմռանը մարզում էին զորքը:
Հետո սեպտեմբերին տեղի ունեցավ Արածանիի ճակատամարտը, որում արդեն հռոմեացիները ծանր պարտություն կրեցին:
- Ինչու հաղթանակած Պոմպեոսը որոշեց պահպանել Մեծ Հայքի թագավորությունը:
Հայաստնաը էլ ոչ մի դաշնակից չուներ և դրա համար հաշտություն առաջարկեց Պոմպեոսին և քանի որ Պոմպեոսը չէր նպաստի Պարթևստանի ուժեղացմանը:
- Ինչ ես կարծում արդյոք հնարավոր կլիներ խուսափել հռոմեա-հայական պատերազմից, եթե Տիգրան Մեծը հռոմեացիներին հանձներ Միհրդատ Եվպատորին, որն իր աներհայրն էր: Ինքդ ինչպես կվարվեյիր:
Ես կարծում եմ նույնիշկ, եթե հանձնէի Միհրդատին պատերազմը մևնույն է լինելու էր: Ես չէի հանձնի նրան:
- Ինչպես Տիգրան Մեծին հաջողվեց համաձայնության գալ Պոմպեոսի հետ և պահպանել Մեծ Հայքի թագ. և Արքայից արքա տիտղոսը:
Հայաստնաը էլ ոչ մի դաշնակից չուներ և դրա համար հաշտություն առաջարկեց Պոմպեոսին և քանի որ Պոմպեոսը չէր նպաստի Պարթևստանի ուժեղացմանը:
- Որքանով էր հաջողված կամ ձախողված Արտաշատի դաշնագիրը:
Այնքանով, որ Տիգրանը պահպանեց «արքայից-արքա» տիտղոսը և Մեծ Հայքի տարածքը: Նաև հայաստանը ճանաչվեց «Հռոմեական ժողովրդի բարեկամ և դաշնակից»։