Շատերն ինձ հարցնում են, թե ես ի՞նչ կարծիքի եմ «չարին հակառակ չկենալու» վերաբերությամբ։

Թեպետ շատ վտանգավոր է մեծերի ասածին դեմ գնալը, բայց ես չպիտի ծածկեմ իմ կարծիքն ու համոզմունքն այդ մասին։

Բնության մեջ ոչ մի կենդանի արարած չկա, որ ինչևիցե մի բանով զինված չլինի իր գոյությունը պաշտպանելու համար, երկու կենդանի արարածներ իրար բարեկամ լինել չեն կարող, եթե մեկը մյուսի կյանքին վտանգ է սպառնում։ Մարդը կարող է միայն այնքան բարի լինել, որ չի հարձակվիլ ուրիշի վրա, բայց երբ իր վրա են հարձակվում, նա չի կարող չպաշտպանվիլ։

Երբ որ Քրիստոսին ապտակ զարկեցին, նա իր մյուս երեսը դեմ չարավ ապտակողին, այլ ասաց. «Եթե չար խոսեցի, վկայիր չարի մասին, իսկ եթե բարի, ինչո՞ւ ես զարկում ինձ»։ (Հով. գլ. ԺԸ. 23)։

Այս է ահա բնականը, իսկ «չարին հակառակ չկենալը» անճարության, թուլության և ստրկության հետևանք է. այսինքն` չարին հակառակ չկենալը առաքինություն չէ, այլ անկարողի խոհեմություն` ժամանակ վաստակելու համար, ընդդիմանալու ուժ հավաքելու համար։ Չարին հակառակ չկենալը շատ անգամ խոհեմություն էլ չէ, այլ անբարոյականություն, անբանականություն, անասնություն, որովհետև թույլ է տալիս չարերին, որ բարիների հետ վարվեն իրանց ուզածի պես։

Բայց այդ բարոյական սկզբունքը ասված է ամենքի համար։ Այդ սկզբունքին պետք է հետևեն ամենքը։ Այո, այդպես են բացատրում, բայց դա սոփեստություն է։ Ամենքի մեջ միակերպություն ոչ եղել է և ոչ էլ կլինի երբեք։ Մեկոնք հիմարությամբ կընդունեն այդ, իսկ մյուսները` չարությամբ կօգտվեն այդ հանգամանքից։ Ի՞նչ կվաստակես նրանից, եթե ասես` «Սուր քո, և պարանոց մեր»։ Չէ՞ որ թշնամին էլ հենց այդ կուզի և սուրը պարանոցիցդ անպակաս կպահե, ինչպես որ կա և եղել է միշտ։

Ես դեմ չեմ խոհեմության, որ դարձյալ ինքնապաշտպանության  մի զենք է, բայց խոհեմությունը պետք չէ շփոթել առաքինության հետ։ Չարին հակառակ չկենալը՝ ուղիղ և բարոյական վարդապետություն չէ։ Դա դեմ է և ՛ խելքի, և՛ բարոյականության։

1. Երկու-երեք նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ Աղայանի ասելիքը։

Աղայանը առաջ էր բերում այն գաղափարը, որ միշտ պետք է չարիքից պաշտպանվել: Չարին դեմ չգնալը անխոհեմություն է համարվում: Եթե դու մի անգամ չպաշտպանվես, առիթ կտաս չարին, և նա կսկսի ավելի շատ հարձակվել:

2. Գրի՛ր քո կարծիքը արտահայտված գաղափարի վերաբերյալ։

Ներկայացված գաղափարը ճիշտ եմ համարում: Անմտություն կլինի նաև չարիքով պատասխանել, քանի որ այդ դեպքում ,,պատերազմը,, կշարունակվի հավերժ: Եթե դու թույլ ես, մարդիկ կամ քեզ խենթ կհամարեն,  կօգտվեն առիթից և կվարվեն քեզ հետ ինչպես կուզեն:

Ինքնօգնություն

«Չարին հակառակ չըկենալու» վրա ես նայեցի ինքնապաշտպանության տեսակետից: Ինձ ասողներ եղան, թե ես այդ բանն այնպես չեմ բացատրում , ինչպես Տոլստոյը: Պետք է գիտենալ սակայն, որ Տոլստոյը չի ասում, թե «չարին չպետք է հակառակ կենալ»: Սա կնշանակե՝ «չարիքին պետք է հակառակ կենալ, միայն ոչ չարիքով»:

Ես էլ հո չե՞մ ասում, թե՝ երբ մեկը քո տունը կրակ տա, դու էլ գնա նրանը կրակ տուր: Այլ թե՝ «երբ տեսնում ես, որ տունդ կրակ են տալիս, աշխատիր թույլ չտալ, և պաշտպանիր ինչով որ կարող ես»:

Գոյության պաշտպանությունը հակառակ չէ ոչ մի օրենքի:

Բայց եթե դուրս կգա, որ դա հակառակ է Տոլստոյի ասածներին, թող լինի հակառակ, քանի որ նա մի մարդ է սխալական, իսկ տիեզերական օրենքները հավիտենական են:

Թող այս բանը լավ իմանա կրթվող հայ սերունդը և սիրե ու պաշտպանե իր դժբախտ ազգն ու լեզուն, իր պապերի թողած ավերակները և իր ծնող եկեղեցին:

Ինքն իրան չպատվողը ուրիշից պատիվ սպասելու իրավունք չունի: Ինքն իրան չօգնողը նույնիսկ աստծուց օգնություն հուսալու իրավունք չունի: Մեզ պես խեղճ ազգերը միայն ինքնօգնությամբ կարող են զորեղանալ և պահպանել իրանց գոյությունը: Դժբախտ ազգերի ամեն մի գիտակից անդամի մեջ շատ զարգացած է լինում ինքնապաշտպանության զգացումը: Դրանք դառնում են մի-մի լուսատու ճրագ և լուսավորում իրանց ազգակիցների առաջադիմության ուղին… դեպի ԻՆՔՆՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆ…

1. Ներկայացրո՛ւ Աղայանի ասելիքը՝ ներառելով քո մեկնաբանությունը։

Աղայանը շեշտում էր, որ ինքնօգնությունն ու ինքնապաշտպանությունը կարևոր են գոյության համար։ Նա ասում էր, որ չարիքին հակառակ չկենալը չի նշանակում հրաժարվել պաշտպանությունից, այլ պետք է պայքարել խելամտորեն և առանց չարիքի դիմելու։ Նաև ասում էր, որ եթե ինքդ չկարողանաս քեզ օգնել ուրիշ ոչ ոքից օգնության սպասել չես կարող։ Ես համաձայն եմ, պետք է ոչ թե չարով պատասխանել կամ բարով (որոշ դեպքերում) այլ նրա բերված օրինակի նման` եթե տունդ հրդեհում են դու ոչ թե պատասխան հրդեհել այլ անես այն ամենը ինչ կարող ես գունդ պահպանելու/պաշտպանելու համար։ Նաև կարծում եմ  նա ուզում էր փոխանցել, որ նույն ձևով էլ հայիենիքդ, մշակույթդ այլ թանկարժեք բաներդ ոչ միայն նյութական այլև հոգևոր, պետք է նման կերպ պաշտպանել և հասնել ինքնօգնության։